Αφιέρωμα στον σπουδαίο ποιητή, πεζογράφο και κριτικό Ανέστη Ευαγγέλου-Παπαδόπουλο ’55
Ήταν μία υπέροχη βραδιά, με συγκίνηση, ποίηση, μουσική – κλασική και ροκ - απαγγελίες, βίντεο, φωτογραφίες. Και πολλή αγάπη για την ποίηση του Ανέστη Ευαγγέλου, «ποίηση που μονάχα η αγάπη μπορεί να συλλάβει» και όπως φαίνεται εμπότισε πολλές γενιές και πολλές μορφές τέχνης.
Με αυτόν τον τρόπο το Κολλέγιο Ανατόλια τίμησε τον Ανέστη Ευαγγέλου, απόφοιτό του της τάξης του ’55, έναν από τους πιο σημαντικούς ποιητές της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, πεζογράφο και κριτικό. Η βραδιά πραγματοποιήθηκε στις 29 Μαρτίου 2024, στη Βιβλιοθήκη Bissell του ACT, σε έναν μήνα αφιερωμένο στην ποίηση και στην επέτειο των 30 χρόνων από τον θάνατο του Ευυαγγέλου. Την εκδήλωσε διοργάνωσε το Τμήμα Βιβλιοθηκών και Αρχείων του Κολλεγίου Ανατόλια με την πολύτιμη βοήθεια της Ντίνας Παπαδοπούλου, συζύγου του ποιητή και η οποία εργάστηκε επί σειρά ετών ως καθηγήτρια Φυσικής στο Ανατόλια.
Ανέστης Ευαγγέλου-Παπαδόπουλος, Ντίνα Παπαδοπούλου, δεκαετία '70
Προσκεκλημένοι ομιλητές ήταν οι Δημήτρης Κόκορης, Καθηγητής Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής Α.Π.Θ. και συγγραφέας, η Βενετία Αποστολίδου ’79, Καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Α.Π.Θ., ο Τόλης Νικηφόρου ’57, ποιητής και πεζογράφος. Η ηθοποιός Έφη Σταμούλη ’74 και η φιλόλογος και ποιήτρια Βικτωρία Καπλάνη απήγγειλαν ποιήματα του Ανέστη Ευαγγέλου, ενώ στην εκδήλωση συμμετείχε η φλαουτίστρια και κόρη του ποιητή Κλειώ Παπαδοπούλου – Blonz ’91, μουσικός με διακεκριμένη καριέρα στο εξωτερικό.
Δημήτρης Κόκορης, Δρ Εύη Τραμαντζά, Τόλης Νικηφόρου ’57, Ντίνα Παπαδοπούλου, Βενετία Αποστολίδου ’79, Βικτωρία Καπλάνη, Έφη Σταμούλη ’74, Κλειώ Παπαδοπούλου – Blonz ’91
Η εισαγωγή της βραδιάς έγινε από τη Κλειώ Παπαδοπούλου – Blonz που ερμήνευσε υπέροχα και με αισθαντικότητα το “Poco adagio”από τη σονάτα σε La ελάσσονα του C.P.E. Bach.
Κλειώ Παπαδοπούλου – Blonz, Δρ Εύη Τραμαντζά, Ντίνα Παπαδοπούλου
Η Δρ Εύη Τραμαντζά, Διευθύντρια Βιβλιοθηκών και Αρχείων του Κολλεγίου Ανατόλια καλωσόρισε το κοινό με το ποίημα του Ευαγγέλου «Στον Αναγνώστη» και αναφέρθηκε στη θετική επιρροή που άσκησαν στον «χαρισματικό, μελαγχολικό ποιητή της Θεσσαλονίκης» οι καθηγητές του Λάμπρος Παραράς και Νίκος Παπαχατζής αλλά και η μαθητική βιβλιοθήκη όπου ο ίδιος διάβαζε εντατικά λογοτεχνία, ποίηση και φιλοσοφία, ανακαλύπτοντας τον Καφάβη, τον Καρυωτάκη, τον Ρίλκε, τον Ντοστογιέφκσι, αλλά και τους Σοπενχάουερ, Σπινόζα, Φρόιντ και Νίτσε.
Ο Ανέστης Ευαγγέλου στην τελετή αποφοίτησης του 1955. Στην επάνω σειρά, τέταρτος από αριστερά.
Σήμερα το πλούσιο αρχείο του Ευαγγέλου βρίσκεται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ) Θεσσαλονίκης, μετά από δωρεά της συζύγου του, Ντίνας Παπαδοπούλου η οποία δώρισε, επίσης, στη βιβλιοθήκη «Ελευθεριάδης» του Κολλεγίου Ανατόλια έργα του ποιητή αλλά και βιβλία που γράφτηκαν για εκείνον.
« Ήταν πάντα ευγνώμων για τις ευκαιρίες που του προσέφερε το σχολείο του» είπε η κ. Παπαδοπούλου. «Αγαπούσε και τιμούσε τις λέξεις της γλώσσας μας με πάθος. Όσο για τη γενιά του και τους ομότεχνούς του είχε ένα έντονα ανεπτυγμένο αίσθημα δικαίου και τους υπερασπίστηκε πάντοτε όταν πίστευε ότι κάποιους τους αδικούσε. Έτσι όταν κατάλαβε πως δεν του έμενε πολύς καιρός, ξεκίνησε ένας αγώνας δρόμου τα τελευταία χρόνια της ζωής του για να ετοιμάσει με πολύ κόπο την ‘Ανθολογία της Δεύτερης Μεταπολεμικής Ποιητικής Γενιάς’, που ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη αγάπης και απονομής δικαιοσύνης για τη γενιά του».
Το πολύπλευρο έργο του Ευαγγέλου ανέλυσε ο Δημήτρης Κόκορης, Καθηγητής Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής Α.Π.Θ. επισημαίνοντας ότι από «την αρχή της εμφάνισης της ποίησης του Ευαγγέλου, η κριτική μίλησε, σχεδόν ομόθυμα, για γνησιότητα, για ειλικρίνεια, για οικείο τόνο που πλησιάζει τον φυσικό τόνο της καθημερινής επικοινωνίας, για αναδυόμενη ψυχική ένταση από τους στίχους, για συναισθηματική διαύγεια των ποιητικών συμβόλων».
Τόλης Νικηφόρου, Βενετία Αποστολίδου, Δημήτρης Κόκορης, Δρ Εύη Τραμαντζά
Στο κριτικό του έργο αναφέρθηκε η Βενετία Αποστολίδου, Καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης, του Α.Π.Θ. και απόφοιτος της τάξης του ’79 υπογραμμίζοντας την αφοσίωση του Ευαγγέλου «και στο έργο των ποιητικών του συντρόφων και συνοδοιπόρων. Δεν είναι μετά από όλα αυτά παράξενο ότι, μολονότι έφυγε πρόωρα από τη ζωή, η ακτινοβολία του ως ποιητή πρωτίστως, αλλά και ως πνευματικού ανθρώπου και ως φίλου, έφτασε σε εμάς τους νεότερους, που δεν προλάβαμε να τον γνωρίσουμε, ζωντανή και θερμή, μέσα από τα γραπτά του αλλά και μέσα από τις αφηγήσεις των φίλων του».
Ιδιαίτερα συγκινημένος που ξαναβρέθηκε στο παλιό του σχολείο ήταν και ο ποιητής και πεζογράφος Τόλης Νικηφόρου απόφοιτος της τάξης του 1957. «Ο Ανέστης ήταν σπουδαίος ποιητής, ο πιο ενημερωμένος, ο πιο αφοσιωμένος στην ποίηση που έχω γνωρίσει. Μας έλειψε όλα αυτά τα χρόνια και μας λείπει πάντα. Παραμένει όμως ζωντανή η μνήμη του, ζωντανή η ποίησή του, ζωντανό το παράδειγμά του για τους νεότερους».
«Είναι όντως μεγάλη η συγκίνηση και είναι περίεργο πως αυτό το σχολείο με έναν παράξενο τρόπο, διαχρονικό, ενώνει γενιές και γενιές ανθρώπων, γιορτάζει τα 100 του χρόνια στη Θεσσαλονίκη» είπε η γνωστή ηθοποιός και απόφοιτος του Κολλεγίου Ανατόλια Έφη Σταμούλη ανέγνωσε ποιήματά του μαζί με τη φιλόλογο και ποιήτρια Βικτωρία Καπλάνη σε μία ανάγνωση που έδωσε διάσταση και κραδασμό στον λόγο του ποιητή.
Έφη Σταμούλη, Βικτωρία Καπλάνη
Η τελευταία «λέξη» ανήκε στην Κλειώ Παπαδοπούλου – Blonz, στις δικές της μνήμες από τον πατέρα της και στην ενθάρρυνση που της έδωσε να ασχοληθεί με αυτό που αγαπούσε, το φλάουτο.
«Όταν έφυγα στο Παρίσι ο πατέρας μου μου έδωσε ως δώρο το βιβλίο του Ρίλκε ‘Γράμματα σε έναν νέο ποιητή’ το οποίο με σημάδεψε.
Έγραψε ο Ρίλκε σε έναν νέο ποιητή όταν αυτός του ζήτησε τη γνώμη του για την ποίησή του: Τα έργα τέχνης ζουν μέσα σε απέραντη μοναξιά
Και η κριτική είναι το χειρότερο μέσο για να τα ζυγώσεις. Μονάχα η αγάπη μπορεί να τα συλλάβει, να τα αγκαλιάσει, να σταθεί δίκαιη απέναντί τους.
Έτσι και την ποίηση του Ευαγγέλου, του πατέρα μου, μονάχα η αγάπη μπορεί να τη συλλάβει».
Η μουσικός έκλεισε τη βραδιά με την απαγγελία του ποιήματος «Το Φως» από το «Διάλειμμα» και ερμήνευσε το “La Folia” του Marin Marais.
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν φωτογραφίες και προβλήθηκαν βίντεο. Στο μίνι ντοκιμαντέρ «Ανέστης Ευαγγέλου, 1937-1994» της Ήβης Καζαντζή και του Ανδρέα Δημητριάδη ’82 ο ποιητής εμφανίζεται να μιλά σε πρώτο λόγο για το έργο του που δεν εντυπώθηκε μόνο στη γενιά του, αλλά επηρέασε βαθιά και ενέπνευσε νεότερους του καλλιτέχνες και διασταυρώθηκε με διαφορετικές μορφές τέχνης. Προβλήθηκε το βίντεο κλιπ του ελληνικού ροκ συγκροτήματος Υπόγεια Ρεύματα που μελοποίησε το 2021 το ποίημα Με παραχαραγμένη τη ζωή μας από τον δίσκο τους Η Γη που αφήνω και ακούστηκε το τραγούδι Η πληγή / The wound από τους PREFABRICATED QUARTEΤ από το άλμπουμ So Vague, So Clear. Ποιήματα απήγγειλαν και οι μαθήτριες τις Γ’ Λυκείου του Anatolia High School Κωνσταντίνα Παπάτσα και Εύη Δημητριάδου, μέλη του Ομίλου Εκπαιδευτικής Ανάγνωσης, υπό τη καθοδήγηση της φιλολόγου Αθηνάς Θύμη, δείχνοντας ότι η ποίηση του Ευαγγέλου δεν διαβάζεται μόνο αλλά συγκινεί και τους νέους.
Εύη Δημητριάδου, Κωνσταντίνα Παπάτσα
- Ο Ανέστης Ευαγγέλου
Ο Ανέστης Ευαγγέλου, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ανέστη Παπαδόπουλο, συνέδεσε τη ζωή και το έργο του με τη Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος ήταν ένας από τους χαρακτηριστικούς εκπροσώπους του εξομολογητικού τρόπου, και ανήκει στη δεύτερη μεταπολεμική ποιητική γενιά. Γεννήθηκε το 1937, φοίτησε στο Κολλέγιο, σπούδασε στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ. και εργάστηκε ως εκτελωνιστής. Πρωτοεμφανίστηκε στην ποίηση το 1958 με το ποίημα Προετοιμασία και ώρες αναμονής πριν από μακρύ ταξίδι. Εξέδωσε πλήθος ποιητικών συλλογών και τη συλλογή με πεζά Το Ξενοδοχείο και το Σπίτι ενώ αξιοσημείωτη ήταν και η συμβολή του στην κριτική με το Ανάγνωση και Γραφή, (1981). Το 2010 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη κυκλοφόρησε η έκδοση Αναγνώσεις και Θέσεις, Κριτικά Κείμενα όπου συγκεντρώθηκαν όλα τα κριτικά κείμενά του και οι συνεντεύξεις του. Μετά τη μεταπολίτευση του 1974 έλαβε ενεργό μέρος στην πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης, συμμετέχοντας στα Δ.Σ. της Εταιρίας Λογοτεχνών και της Λέσχης Γραμμάτων και Τεχνών Βορείου Ελλάδος, και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων Ελλάδος.
Την άνοιξη του 1994, λίγο πριν φύγει, εκδόθηκε η ανθολογία Η δεύτερη μεταπολεμική ποιητική γενιά (1950-1970). Ως δημιουργός είναι εξομολογητικός και έντονα βιωματικός. Η ποίησή του διακρίνεται για τον ελεύθερο στίχο, τα λιτά εκφραστικά μέσα, τον συμβολισμό και τη γλώσσα που προσεγγίζει τον λόγο της καθημερινότητας. Οι κριτικές για το έργο του υπήρξαν ιδιαιτέρως θερμές, ενώ για την ποίησή του μίλησαν, μεταξύ άλλων, οι Μανόλης Αναγνωστάκης, Νικηφόρος Βρεττάκος, Πάνος Μουλλάς, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου και Ντίνος Χριστιανόπουλος. Πολλά ποιήματα και βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Γερμανικά, Ολλανδικά, Ρουμανικά, Πολωνικά, και Σλοβενικά.
